We leven in een tijd waarin stress en onrust vaak de overhand nemen. Veel mensen zoeken daarom naar manieren om tot rust te komen. Oxazepam is een veelgebruikt kalmeringsmiddel dat behoort tot de groep benzodiazepinen. Het heeft een invloed op de werking van de neurotransmitter GABA in onze hersenen, wat leidt tot een rustgevend effect. Maar wat doet oxazepam precies en hoe werkt het?
In dit artikel gaan we dieper in op het gebruik en de bijwerkingen van oxazepam. We bekijken de juiste dosering, of het nu gaat om oxazepam 10 mg of oxazepam 15 mg, en wanneer je het beste oxazepam kunt innemen. Ook bespreken we hoe snel oxazepam werkt en of het geschikt is als slaapmiddel of om vliegangst te verminderen. Daarnaast staan we stil bij mogelijke bijwerkingen, zoals hartkloppingen, en de specifieke aandachtspunten voor ouderen. Zo krijg je een helder beeld van dit veelgebruikte kalmeringsmiddel.
Wat is oxazepam en hoe werkt het?
Definitie en classificatie
Oxazepam is een krachtig medicijn dat behoort tot de groep van benzodiazepinen. We gebruiken het voor de tijdelijke behandeling van angststoornissen, spanning en slaapproblemen. Het is belangrijk om te weten dat oxazepam een slaap- en kalmeringsmiddel is met sterke effecten. Vanwege deze eigenschappen moeten we voorzichtig zijn met het gebruik ervan, omdat het potentieel verslavend kan zijn.
Werkingsmechanisme
De werking van oxazepam heeft vooral te maken met GABA, een belangrijke neurotransmitter in onze hersenen. GABA zorgt voor een balans in de verschillende hersengebieden en helpt te voorkomen dat delen van de hersenen overgestimuleerd raken. Wanneer we oxazepam gebruiken, wordt de aanmaak en aanwezigheid van GABA in onze hersenen bevorderd. Dit heeft een verdovende en ontspannende werking.
Overactieve hersengebieden spelen een grote rol bij het veroorzaken van gevoelens van angst, spanning, gejaagdheid en paniek. Door het gebruik van oxazepam dempen we de activiteit van bepaalde delen van de hersenen. Dit resulteert in een angstopheffend, rustgevend, slaapopwekkend en stuipverminderend effect.
Toepassingen
We schrijven oxazepam voor bij verschillende klachten. Het wordt gebruikt bij:
- Symptomatische behandeling van pathologische angst en spanning
- Slaapstoornissen
- Verlichting van acute ontwenningsverschijnselen bij alcoholverslaving
Wanneer we oxazepam gebruiken, nemen ook de lichamelijke symptomen van deze klachten af. Denk hierbij aan hartkloppingen, buikpijn, trillen en overmatig zweten.
Het is belangrijk om te weten dat oxazepam niet bestemd is voor de primaire behandeling van psychosen of depressies. We gebruiken het specifiek voor de bovengenoemde toepassingen.
Bij de behandeling van angststoornissen zijn benzodiazepinen, waaronder oxazepam, niet de eerste keuze. We geven in eerste instantie de voorkeur aan een SSRI. Als het vermijden van benzodiazepinen niet mogelijk is, heeft lorazepam de voorkeur. Oxazepam kan dan als een alternatief dienen.
Voor de kortdurende behandeling van ernstige slaapstoornissen bij ouderen geven we de voorkeur aan andere middelen zoals temazepam, zolpidem of zopiclon. Deze hebben een aangetoonde effectiviteit bij ouderen, een relatief korte halfwaardetijd en geen accumulatie bij kortdurend gebruik.
Het is cruciaal om oxazepam alleen kortdurend te gebruiken, vanwege de kans op bijwerkingen en afhankelijkheid. We passen de dosis aan, vooral bij ouderen. Vaak wordt een halvering van de (start)dosis aanbevolen. Het is altijd verstandig om zo laag mogelijk te doseren en de adviezen van de arts of apotheker op te volgen.
Dosering en gebruik
Aanbevolen doseringen
We passen de dosering van oxazepam aan op basis van de individuele behoeften van de patiënt. Voor de behandeling van milde tot matige angst en spanning raden we meestal 1-2 tabletten van 10 mg, 3 tot 4 keer per dag aan 1. Bij slaapstoornissen varieert de dosis van 10 tot maximaal 50 mg, in te nemen minstens een uur voor het slapengaan 1.
Voor ouderen en mensen met verminderde lever- of nierfunctie is vaak de helft van de normale dosering voldoende 1. Bij kinderen passen we de dosering aan op basis van de leeftijd. Kinderen tot 6 jaar krijgen doorgaans 10-30 mg per dag, verdeeld over meerdere doses. Voor kinderen van 6-12 jaar verhogen we dit naar 10-40 mg per dag 1.
Het is cruciaal om altijd de laagst mogelijke effectieve dosis te gebruiken. We beginnen met een lage dosis en verhogen deze geleidelijk indien nodig. Dit heeft een invloed op het verminderen van bijwerkingen en het risico op afhankelijkheid.
Toedieningswijze
We nemen oxazepam in als tablet met een ruime hoeveelheid water, ongeveer een half glas 1. Het is belangrijk om de tabletten heel door te slikken en niet te kauwen of te verpulveren. De inname van oxazepam hangt af van het doel van de behandeling. Bij angst en spanning verdelen we de doses over de dag. Voor slaapproblemen nemen we het middel in kort voor het slapengaan.
Het is essentieel om de aanwijzingen van de arts of apotheker nauwkeurig op te volgen, ook als deze afwijken van de algemene richtlijnen. We raden aan om oxazepam niet in te nemen met alcohol, omdat dit de werking kan versterken en bijwerkingen kan veroorzaken.
Duur van de behandeling
Oxazepam is bedoeld voor kortdurend gebruik. Bij de behandeling van slaapproblemen raden we aan om het medicijn na 2 weken af te bouwen en er na 4 weken helemaal mee te stoppen 2. Voor de behandeling van angststoornissen, paniekaanvallen en spanning kan oxazepam maximaal 2 maanden worden voorgeschreven 2.
Langdurig gebruik van oxazepam heeft een invloed op het risico van afhankelijkheid. Daarom beperken we het gebruik in de meeste gevallen tot een periode van hooguit enkele maanden 1. Het is belangrijk om de behandeling niet abrupt te stoppen, maar geleidelijk af te bouwen onder begeleiding van een arts.
Als we de behandeling willen beëindigen, verlagen we de dosering stapsgewijs om ontwenningsverschijnselen te voorkomen. Deze kunnen bestaan uit hoofdpijn, spierpijn, extreme angst, spanning, slaapstoornissen, rusteloosheid, verwardheid en geïrriteerdheid 1.
We benadrukken het belang van regelmatige evaluatie van de behandeling met de arts. Zo kunnen we de noodzaak van voortzetting beoordelen en eventuele bijwerkingen tijdig opmerken. Het doel is altijd om oxazepam zo kort mogelijk te gebruiken, terwijl we tegelijkertijd werken aan de onderliggende oorzaken van de klachten.
Bijwerkingen en risico’s
Veelvoorkomende bijwerkingen
Oxazepam kan verschillende bijwerkingen veroorzaken, vooral bij het begin van de behandeling. Veel voorkomende bijwerkingen zijn slaperigheid overdag, verminderde alertheid, vermoeidheid, hoofdpijn en duizeligheid. Deze verschijnselen verdwijnen meestal na voortgezet gebruik 1. Andere veelvoorkomende bijwerkingen zijn spierzwakte, coördinatiestoornissen en dubbelzien. Deze treden voornamelijk op bij het begin van de therapie en verdwijnen meestal bij herhaalde toediening 2.
Maagdarmstelselaandoeningen komen ook voor bij het gebruik van oxazepam. Soms kunnen patiënten last krijgen van verstopping, diarree, misselijkheid, braken en slikstoornissen 2. Daarnaast kan oxazepam een invloed hebben op de eetlust, wat kan leiden tot gewichtstoename 1.
Ernstige bijwerkingen
Hoewel minder frequent, kunnen er ook ernstigere bijwerkingen optreden bij het gebruik van oxazepam. Een van de meest zorgwekkende is geheugenverlies, dat kan optreden enkele uren na inname van het medicijn. De kans hierop is het grootst als je minder dan 7-8 uur slaapt. Dit geheugenverlies kan gepaard gaan met onaangepast gedrag 2.
In zeldzame gevallen kunnen er psychische en paradoxale reacties optreden. Dit zijn reacties die tegengesteld zijn aan wat je zou verwachten van een kalmeringsmiddel, zoals rusteloosheid, opwinding, prikkelbaarheid, woede-uitbarstingen en zelfs hallucinaties. Deze paradoxale reacties komen vaker voor bij kinderen en ouderen 2.
Bij langdurig gebruik van oxazepam, vooral in hoge doses, kunnen ernstige psychische klachten ontstaan. Denk hierbij aan depressieve gevoelens, plotselinge woede-uitbarstingen en een toename van angstsymptomen 3. Ook kunnen gebruikers last krijgen van ernstige geheugenproblemen en verwardheid.
Risico op verslaving
Een van de grootste risico’s van oxazepam is de kans op verslaving. Net zoals bij andere benzodiazepinen kan langdurig gebruik of gebruik van hoge doses leiden tot afhankelijkheid. Dit komt doordat er gewenning ontstaat aan de extra afgifte van GABA in de hersenen 3. Als gevolg hiervan bouw je tolerantie op voor de effecten van het medicijn en ervaar je meer angst en spanning wanneer je oxazepam niet langer inneemt.
Het risico op verslaving is groter bij oxazepam dan bij sommige andere benzodiazepinen, zoals diazepam 3. Om deze reden is het cruciaal om oxazepam alleen voor korte periodes te gebruiken, meestal niet langer dan twee tot vier weken 4. Bij gebruik als slaapmiddel wordt aangeraden om maximaal vijf tot tien tabletten voor te schrijven 4.
Het is belangrijk om open te zijn tegen je arts over een eventueel verleden met verslaving. Dit helpt bij het bepalen van het juiste medicijn in jouw situatie 3. Bovendien is het essentieel om altijd onder medische begeleiding te stoppen met oxazepam, vanwege het risico op ontwenningsverschijnselen 3.
Voorzorgsmaatregelen en contra-indicaties
Wanneer oxazepam vermijden
We raden het gebruik van oxazepam af bij patiënten met myasthenia gravis of een overgevoeligheid voor benzodiazepinen. Ook bij kinderen moet oxazepam alleen worden toegepast als het echt noodzakelijk is, en dan nog voor een zo kort mogelijke periode. Bij ouderen en mensen met een verminderde lever- of nierfunctie is extra voorzichtigheid geboden. We schrijven in deze gevallen vaak een lagere dosering voor.
Patiënten met een chronische longaandoening moeten ook voorzichtig zijn met oxazepam vanwege het risico op ademhalingsproblemen, vooral ’s nachts. Daarnaast hebben we gemerkt dat oxazepam het risico op vallen kan verhogen, vooral bij ouderen. Dit komt door bijwerkingen zoals spierzwakte, duizeligheid en slaperigheid.
Het is belangrijk om te weten dat langdurig gebruik van oxazepam kan leiden tot lichamelijke en geestelijke afhankelijkheid. Daarom beperken we de behandeling als kalmeringsmiddel meestal tot enkele maanden, en als slaapmiddel tot maximaal 2 maanden. Bij het stoppen na langdurig gebruik kunnen onthoudingsverschijnselen optreden. Het is daarom raadzaam om de behandeling geleidelijk af te bouwen.
Interacties met andere medicijnen
We raden het af om oxazepam te combineren met alcohol, omdat dit het kalmerende effect kan versterken. Ook moet je voorzichtig zijn met het gelijktijdig gebruik van andere middelen die op het centrale zenuwstelsel werken, zoals antipsychotica, slaapmiddelen, pijnstillers en anesthetica. Deze combinaties kunnen het dempende effect op het centrale zenuwstelsel versterken.
Een belangrijke waarschuwing geldt voor het gelijktijdig gebruik van oxazepam met opioïden (sterke pijnstillers). Dit verhoogt het risico op ernstige bijwerkingen zoals extreme slaperigheid, ademhalingsproblemen en zelfs coma. We schrijven deze combinatie alleen voor als er geen andere opties zijn, en dan nog in de laagst mogelijke dosering en voor een zo kort mogelijke periode.
Gebruik tijdens zwangerschap en borstvoeding
We hebben onvoldoende gegevens om de veiligheid van oxazepam tijdens de zwangerschap te beoordelen. Daarom raden we het gebruik tijdens de zwangerschap af. Als het toch wordt gebruikt, vooral in de laatste fase van de zwangerschap of tijdens de bevalling, kan dit effecten hebben op de baby zoals ondertemperatuur, lage bloeddruk en ademhalingsproblemen.
Oxazepam komt in kleine hoeveelheden in de moedermelk terecht. We raden daarom af om borstvoeding te geven tijdens het gebruik van oxazepam. Als je toch oxazepam moet gebruiken, is het beter om te stoppen met borstvoeding.
Het is cruciaal om altijd met je arts te overleggen over het gebruik van oxazepam, vooral als je zwanger bent, borstvoeding geeft, of andere medicijnen gebruikt. Samen kunnen jullie de voordelen en risico’s afwegen en de beste beslissing nemen voor jouw situatie.
Conclusie
Oxazepam heeft een belangrijke rol als kalmeringsmiddel bij de behandeling van angst, spanning en slaapproblemen. Het heeft een invloed op de werking van GABA in onze hersenen, wat leidt tot een rustgevend effect. Hoewel het effectief kan zijn, is het cruciaal om bewust te zijn van de mogelijke bijwerkingen en risico’s, vooral het gevaar van afhankelijkheid bij langdurig gebruik. Zorgvuldige dosering en korte behandelperiodes zijn essentieel om de voordelen te maximaliseren en de risico’s te beperken.
Als we oxazepam gebruiken, is het belangrijk om dit altijd onder medische begeleiding te doen en de voorschriften nauwkeurig op te volgen. Regelmatige evaluatie van de behandeling en open communicatie met de arts zijn cruciaal om de noodzaak van voortzetting te beoordelen en eventuele problemen tijdig op te merken. Door verantwoord gebruik en een holistische benadering van geestelijke gezondheid kunnen we de voordelen van oxazepam benutten en tegelijkertijd de risico’s minimaliseren.
FAQs
- Wat zijn enkele veelvoorkomende bijwerkingen van oxazepam?
Antwoord: Bij het gebruik van oxazepam kunnen diverse bijwerkingen optreden, vooral aan het begin van de behandeling. Voorbeelden hiervan zijn verwarring, hoofdpijn, duizeligheid en coördinatieproblemen. Ook kunnen tijdelijke visuele verstoringen zoals dubbelzien of wazig zien voorkomen, evenals emotionele afvlakking, verminderd enthousiasme, spierzwakte en sloomheid. - Zijn er medicijnen die niet gecombineerd mogen worden met oxazepam?
Antwoord: Ja, het combineren van oxazepam met opioïden (sterke pijnstillers, bepaalde hoestmedicijnen en medicijnen voor substitutietherapie) kan ernstige bijwerkingen veroorzaken zoals slaperigheid, ademhalingsproblemen, coma en kan zelfs levensbedreigend zijn. - Is het veilig om dagelijks één oxazepam te nemen?
Antwoord: Incidenteel gebruik van oxazepam, zoals twee tot drie keer per maand, is over het algemeen niet schadelijk en leidt niet tot verslaving. Echter, bij dagelijks gebruik voor meer dan twee maanden bestaat er een risico op afhankelijkheid en gewenning. - Hoe lang is het veilig om oxazepam te gebruiken?
Antwoord: Oxazepam begint binnen een uur te werken en heeft een effect dat 6 tot 8 uur aanhoudt. Voor de behandeling van angst en spanning overdag wordt aanbevolen om oxazepam niet langer dan twee maanden aaneengesloten te gebruiken om afhankelijkheid te voorkomen.
Referenties
[1] – https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/preparaatteksten/o/oxazepam
[2] – https://www.apotheek.nl/producten/oxazepam
[3] – https://www.brainwiki.nl/begrijp-je-medicijn/oxazepam/
[4] – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK544349/